Colka Wadhaf ma lagu dayey?
Somaliland waxay dayacday wakhti badan oo ay waxay rabto uga suura gali lahaayeen Dadka Koonfurta ee Haad iyo Haaruunba ka dhergay ee maalinba wixii la rabo loo sheegayo ee aan cidi ka xigin.
Waxaan odhan lahaa “waa in aan dib loo dayacin oo aan gacanta lagala bixin.
Ogaalkay waa meel wax waliba idiinka suura gali karaan, xitaa haday noqoto in idinka ay idiin codeeyaan Gollaheeda Wakiilladu.
Majeerteen waa uu baabiiyey Hawiye iyo Somaali oo dhanba hore iyo Wakhtigan hada ee la joogaba ilaa maantana inta ogi waa yar tahay.
Inta uu ka soo adkaadey ayuu hadana rabaa in uu Majaro habaabiyo oo uu iska jeediyo kuna jeediyo Ethiopia iyo Somaliland una dhigo filimada caruurta (Cartoon Movies)
Inta arkaysa ama la socota ee Xamar ama Koonfur joogtaana waa in yar oo laga batay oo aan maanta awood ku lahayn halka ay joogaan.
Dhibaatada Somalia ama Xaallada koonfurta ee loo maaro waayey waxa ay bilaabantay markii Rajiimkii Siyaad Barre ay ka xoreeyeen Jabhadihii SNM iyo USC iyo ee ay kalla hogaaminayeen xiligaas Cabdiraxmaan Axmed Cali (Tuur) & Maxamed Faarax (Caydiid) labadaba ilaahay haw naxariistee.
Waxaa isna qayb libaax ka ahaa Dagaalka Xoraynta Rajiimkii Siyaad Barre ee xaga koonfurta Cor Axmed Cumar (Jees)
Waxaa ogaydeen iyada oo uu UHUN Gen Caydiid iyo Axmed Cumar (Jees) ay weli ku gudo jiraan Dagaalkii ka dhanka ahaa Siyaad Barre in ay Manafeesto oo ay hogaaminayaan Majeerteen ay Madaxweyne u Magaacaabeen Mr Cali Mahdi ama Cali (Naafto).
Arintaas oo looga jeeday in la isku jabiyo Hawiye, sidoo kalena loo majaro habaabiyo Halgankii loo soo gallay Dalka.
Waxa kale oo la rabay in la dambabeso oo la qariyo wixii dhacay ama la geystay xiligii Rajiimka .
Waxaa iyana la rabay in la kalla furo Jabhadihii Dalka Xoreeyey ee Koonfurta iyo Waqooyiga.
Markii ay dhacday in Cali Mahdi ama Cali (Naafto) ay u magacaabeen Madaxweyne ayey Somaliland si deg deg ah u gashay shirkii gooni isu taaga ee lagu doortay Dawladii ugu horeysay ee Somaliland.
Waxaa Xamar ka dhacay sidii la rabay Dagaal lagu hoobtay oo naf iyo maalba lagu waayey oo dhex maray Hawiye gudihiisa.
Waxaa Xamar iyo Koonfurta ka dhacay Gaajo iyo Xanuuno ay ku naf waayeen Kumayaal iyo Kumayaal ka badan inta Xabadu dishay.
Waxaa Xamar iyo Koonfurta yimi in ku dhaw 30 Dal Ciidamadooda oo uu Maraykanku hogaaminayo.
Waxaa koonfur ka dhacday odey ka sheekee iyo lama arag.
Waxaa Xamar ka dhacay dhibaato uu Majeerteen ka soo shaqeeyey oo uu ku qaribayo Xornimada dhiigu ku daatay ee lagaga saarray Maxamed Siyaad Barre.
Waxaa ka caqli batay Koonfur oo dhan tiro yar oo uu hormuud ka ahaa Maxamed Abshir (Haamaan).
Laga soo bilaabo ilaa maalintaa ilaa maanta cida dhibka ka wada koonfur ee ka caqli badatay Beeshii Hawiye ee xoraysay Koonfurta Somalia waa beesha Majeerteen..
Cida keentay Dawladaha Shisheeye bilow ilaa dhamaad waa ayaga.
Cida iibsatay Dalkii bad iyo Beriba waa isla Beeshaas.
Cida dhul aanay degin ka samaysay Maamul Goballeedyo ee u adeegsatay Dawlada Kiiniya waa isla ayaga.
Labadii goor ee ay Majaraha u qabteen Cabdilaahi Yuusuf iyo Ina Cabdirashiid Cali Sharmaarke ayaa hadana wax badan ay khariibeen una fududaadeen.
Cida Xamar oo ay degan tahay in ka badan 2.5 Million’s u diiday inay Maamul samaystaan, puntland oo ay Xamar oo kali ahi ka tiro badan tahayna ku dartay Dastuurka odhanaya 2 gobol iyo in ka badani waa Maamul Gobbelleed ee isku qiyaastay Dastuurkii waa Majeerteen.
Cida Dastuuur ku sheega isku fuudhisa ama isku qiyaastaa waa iyaga.
Cida Cadaw kasta Dalka u loogtaa Somalia waa iyaga hadana Cida u qaada heesta beenta ah ee lagu muraaqoodo ee tidhaa ” Somaaliyeey Toosoo” ee iska oohisaa waa isla ayaga.
Cida maanta ka dhigtay Riciyad dadkii ayaga ka deegaanka iyo dadkaba badnaa waa iyaga.
Kuwa maanta Cabdiraxmaan Cabdishakuur Gurigiisa ku weerraray kibirka iyo sharci darida ee ku dilay Dadka ee hadana Hawiye uga dhigay in uu yahay Inankoodu Daba dhilif waa iyaga.
Waxay gaadheen maanta inay Xamar gudaheeda kuwii lahaa waxay doonaan ku sameeyaan.
Markaas ayaa Hawiyena ka rumaystay in uu inankoodu yahay cadawga Somalia oo uu Ruufiyahan u yahay Dawlada UAE gurigiisana ay taallo 18,000,000 $ oo lagu baabiinayo Somalia.
Waxa aad ogtihiin in Majeerteen gacanta ku dhigeen oo ay la Shuraakoobeen Marreexaan iyo Ogaadeen oo in badan ay ku kalla fogaayeen Siyaasada taas oo ay ka shaqeeyeen Ina Cabdirashiid Cali Sharmaarke iyo Farmaajo.
Taas oo ay ku guullaysteen oo maanta Tallada uu ku shaqaynayo Farmaajo ay tahay mid ay wadaagaan Cabdi Weli Gaas iyo Axmed Madoobe.
Marka ay sidaas tahay waxaa la odhan karaa loollankii Siyaasadeed ee mudada badan ka socday Koonfurta waa lagu soo kalla adkaaday, oo waxa ku soo adkaaday intaa aan kor ku soo sheegay.
Hawiye, Raxanweyn Dir Koonfureed iyo Dadka kalleba waxay rabaan ayey maanta u sheegayaan oo ayaguna ayagoon ka fiirsan si fudud isaga qaadanayaan kana dhegaysanayaan.
Waxaa maanta ay tijaabinayaan in ay Soomaalidii kale oo Hawiye ugu horeeyo oo ayagu ay soo baabiiyeen u sheegaan ama ka dhaadhiciyaan in Somaliland la qabsaday oo Ethiopia ay haysato.
Iyada oo ay caddaan iyo markhaati ma doon ay tahay cida aafada iyo dhibaatada geystay Raadkeediina uu muuqdo.
Waxa inoo muuqata oo la wada ogyahay cida la haysto oo ay Dawllado Shisheeye Xoogagoodu ka taliyaan in ay Muqdisho tahay.
Waxaa loo sheegay oo laga dhaadhiciyey in Dawllada Cimaaraadka Carabtu ay tahay Cadawga Somaalia, iyada oo Xamar iyo Boosaasaba ku leh Saldhigyo Ciidan iyaga oo Majeerteen la soo gallay heshiisyo lagu dhisaayo Dekada Berbera.
Waxaas oo dhan oo jira ayaa hadana ay rumaysteen Hawiye iyo Reer Koonfur oo dhami in UAE ay tahay Cadawga Somalia.
Waxay loo sheegay oo iyana ay rumaysteen in ay Qadar tahay Nasteexa Somalia, taas oo la og yahay taariikhda Qadar meel ay Soomaali macaamil iyo xidhiidh ku yeeshaana aanay haba yaraatee jirin.
UAE waxaa la wada ogyahay in aan Somaaliyi hal maalin ka maarmi karin oo ay tahay meesha keliya ee wax uga yimaadaan.
Waa dad aad moodo in la sirxay oo in yar oo koobani waxay rabto uun u sheegto oo iska dayacan.
Markaa waxaan leeyahay Dadka Siyaasada Somaliland ku hogaaminaya maanta ee ay Madaxweynaha iyo Wasiirka Khaarajigu ugu horeeyaan waxaa la idiinka baahan yahay in aan Siyaasada koonfurta faraha aan lagalla bixin oo ay daan difaac ku ahaan Hargeisa.
Waxaa buuxa dad dayacan oo aan la idinka xigin oo qaar Maskax iyo Maal ba idin kaga hooseeyaa isku duba riteen oo ku shaqaystaan.
Aad iyo aad ayaanay u fidudahay in sida Somaland rabto ay ayaga gudahooda ka heli karto xitaa Gollaha Wakiillada Muqdusho fadhiyana ku dhahoo.
Markaa meeshu way dayacantee haw daymo la,aanina.
Qalinkii Ibraahim (Xabbo)